Տրանսպորտ և կապ

1. Ի՞նչ դեր ունի տրանսպորտը ժամանակակից տնտեսության համար:

Տնտեսության նյութական արտադրության ճյուղերի շարքում տրանսպորտն ու կապն
առանձնանում են նրանով, որ նյութական բարիքներ չեն ստեղծում: Տրանսպորտի միջոցով
պարզապես իրականացվում է արտադրության ճյուղերի ու ձեռնարկությունների միջև հումքի
փոխադրումը, ինչպես նաև պատրաստի արտադրանքը սպառողին հասցնելը:

2. Բացատրել հետևյալ հասկացությունները. բեռնաշրջանառություն, ուղևորաշրջանառություն

Ուղևորաշրջանառությունն ու բեռնաշրջանառությունը համապատասխանաբար որևէ տարածքում տեղափոխված ուղևորների քանակի կամ բեռների զանգվածի և դրանց տեղափոխման միջին հեռավորության արտադրյալն են:

3. ՀՀ համար տրանսպորտի որ տեսակներն են ավելի կարևոր: Ինչու՞

Հայաստանի ավտոմոբիլային տրանսպորտային ճանապարհների ցանցը, որը հանդիսանում է Հայաստանի տրանսպորտային ցանցի հիմնական ու գլխավոր հատվածը։ Քանի որ Հայաստանը ունի թշնամական հարաբերություններ իր արևելյան ու արևմտյան հարևաններ՝ Թուրքիայի Հանրապետության ու Ադրբեջանի Հանրապետության հետ, ինչպես նաև չունի ելք դեպի ծով, ավտոմոբիլային ճանապարհները դարձել են Հայաստանի կենսունակության ապահովման հիմնական միջոցը: Ինպես նաև հետ չի մնում օդային տրանսպորտը, որը աչքի է ընկնում իր արագությամբ։

Ձնկորսություն, անտառային տնտեսություն, որսորդություն

Դասի հղումը 

1. Ի՞նչ տարբերություն կա նյութական արտադրության ոլորտների և ձնկորսության, անտառային տնտեսության, որսորդության միջև:
   Նյութական արտադրության ոլորտից ստանում ենք ավելի քիչ եկամուտ, և այն ավելի տարածված չէ, քան ձնկորսության, անտառային տնտեսության, որսորդության ոլորտները։
   
2. Ի՞նչ նյութական բարիքներ է մարդուն տալիս անտառը և այդ բարիքները տնտեսության ո՞ր ճյուղերում են օգտագործվում:
   Անտառը մարդուն տալիս է փայտանյութ, պտուղներ, հատապտուղներ, սերմեր, բույսեր, որոնցից պատրաստում են զանազան դեղեր և այլն։ Այդ բարիքները օգտագործում են գյուղատնտեսությունում, Քիմիական արդյունաբերությունում և այլն․․․․․
3. Ի՞նչ հետևենաքներ են թողնում ձնկորսությունը, անտառային տնտեսությունը և որսորդությունը բնության վրա:
   Անտառային տնտեսությունը մեզ փայտ է տալիս, բայց դրանով մենք ոչնչացնում ենք մեծ քանակով ծառեր, որոնք ապահովում են մեր թթվածինը։ Որսորդության պատճառով կենդանական աշխարհը փոքրանում է։ Նաև հայտնվել են շատ որսագողեր, ովքեր կարմիր գրքում գրանցված կենդանիներին են սպանում։

Անասնապահություն

1.Որո՞նք են անասնապահության զարգացման նախադրյալները:

Անասնապահության զարգազման նախադրյալներն են՝արոտավայրերը, ֆերմաները, կերային բազայով, կերի առկայությամբ, բնակչության և արդյունաբերության պահանջարկով։

2.Ի՞նչ կապ ունի անասնապահությունը տնտեսության մյուս ճյուղերի հետ:

Անասնապահությունը բնակչությանը մատակարարում է միս, կաթ, կենդանական յուղ, ձու, իսկ թեթև արդյունաբերությանը` բնական հումքի որոշ տեսակներ (օրինակ` բուրդ և մորթի):

3.Նշել այն երկները, որտեղ առաջատար են անասնապահության հետևյալ ճյուղերը՝ ոչխարաբուծություն, խոզաբուծություն, խոշոր եղջերավոր անանսապահություն, ձիաբուծություն, ձկնորսություն:

Ոչխարաբուծություն-Չինաստան Ավստրալիա, Իրան, Թուրքիա, Աֆղաստան։

Խոզաբուծություն-Չինաստան, Եվրոպա, Գերմանիա, Ռուսաստան։

Խոշոր եղջերավոր-Հնդկաստան, Բրազիլիա, Չինաստան, ԱՄՆ։

Ձիաբուծություն-Թույլ զարգացած լեռնային ու անապատային երկրներում բուծում են ուղտեր, ձիեր,ջորիներ, յակեր, լամաներ և այլն, որոնք գլխավորապես ծառայում են որպես տրանսպորտային և բեռնափոխադրման միջոցներ, ինչպես նաև միս, բուրդ, մորթի, կաթ, կաշի տվող կենդանիներ: Օրինակ` քոչվոր արաբների` բեդվինների համար անգնահատելի նշանակություն ունի ուղտը։

Ձկնորսություն-Հյուսիսային Ամերիկայի 

Բուսաբուծություն

1.Որո՞նք են բուսաբուծության զարգացման նախադրյալները:

Բուսաբուծության զարգացման գլխավոր նախադրյալները ջերմությունն է, կլիման, հողը, խոնավությունը:

2.Ի՞նչ կապ ունի բուսաբուծությունը տնտեսության մյուս ճյուղերի հետ:
Բուսաբուծությունը հումք է տալիս արդյունաբերությանը, այսինքն արդյունաբերությանը մեծ մասի հումքը բուսաբուծությունն է: Սպասարկման տնտեսությանը բուսաբուծությունը տալիս է սնունդ, որը գնում է համաշխարհային շուկա և վերջում հասնում է սպառողին: Բուսաբուծության շնորհիվ հայտնաբերվում են նոր դեղաբույսեր և այլն:

Նշեք հետևյալ բույսեր մշակող առաջատար երկրները.
Բրինձ, ցորեն, բամբակ, թեյ, սուրճ կակաո, խաղող, եգիպտացորեն:

Բրինձ-Չինաստան, Հնդկաստան, Ինդոնեզիա, Բանգլադեշ, Վիետնամ
Ցորեն-Չինաստան, ԱՄՆ, Հնդկաստան, Ռուսաստան, Ֆրանսիա, Կանադա:
Բամբակ-Չինաստան, Հնդկաստան, ԱՄՆ
Թեյ-Հնդկաստան, Չինաստան, Շրի Լանկա
Սուրճ-Բրազիլիա, Կոլումբիա
Կակաո-Կոտ Դիվուար, Գանան, Սենեգալ
Խաղող-Իտալիա, Ֆրանսիա, Իսպանիա
Եգիպտացորեն-ԱՄՆ, Չինաստան, Բրազիլիա

Գյուղատնտեսություն

1.Որո՞նք են գյուղատնտեսության զարգացման նախադրյալները:

Դա անասնապահությունն է և բուսաբուծությունն:

2.Ի՞նչով է գյուղատնտեսությունը տարբերվում տնտեսության այլ Ճյուղերից:Գյուղատնտեսական արտադրությունն արդյունաբերական արտադրությունից տարբերվումէ նաև իր տարեկան ռիթմով, ավելի կոնկրետ` արտադրության սեզոնային բնույթով:Արդյունաբերական արտադրությունը (բացառությամբ շաքարի, մրգաբանջարային պահա-ծոների արտադրության) շուրջտարյա է։

3.Ի՞նչ կապ ունի գյուղատնտեսությունը արդյունաբերության այլ չյուղերի հետ, բերել օրինակներ:

Գյուղատնտեսությունից ստանում են մթերքներ,որոնց միջողով աշխատում է արդյունաբերությունը։ 

4․Ի՞նչով են իրարից տարբերվում գյուղատնտեսության զարգացման ինտենսիվ և էքստենսիվ ուղղությունները, բերել օրինակներ:Գյուղատնտեսական արտադրությանկազմակերպման հին ուղղությունը էքստենսիվն է, երբ հողագործության արտադրանքիծավալն աճում է ցանքատարածքների ավելացման` ընդարձակման, իսկ անասնապահությանարտադրանքի ծավալը` կենդանիների գլխաքանակի ավելացման շնորհիվ:Որպես հողագործության համախառն բերքի և անասնապահության արտադրանքիավելացման մեծ հնարավորությամբ օժտված ուղղություն կարող է ծառայել գյուղատնտեսության ինտենսիվ զարգացումը: Գյուղատնտեսության ինտենսիվ զարգացումը ենթադրում է մշակվողհողի միավոր տարածքից` մեկ հեկտարից ստացվող բերքի` բերքատվության, ինչպես նաևգյուղատնտեսական մեկ գլուխ կենդանուց ստացվող մթերքի` մթերատվության ավելացում:Օրինակ՝Ռուսաստանից ներկրում է ցորենի, իսկ Նիդերլանդներից` կարտոֆիլի ընտրանի սերմեր,Շվեյցարիայից ներկրում է հատուկ ցեղի կովեր։

Քիմիկան և թեթև արդյունաբերություն

Դասի հղումը

1. Որո՞նք են քիմիական արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները:
   Քիմիական արդյունաբերությունը համարվում է ժամանակակից արդյունաբերության առաջատար և արագ զարգացող ճյուղերից մեկը: Նրա հումքային բազան շատ լայն է: Բացի հանքային հումքից օրինակ՝ աղեր, ծծումբ, ֆոսֆորիտներ, օրգանական ծագման վառելանյութերից՝ նավթ, գազ, ածուխ, օգտագործվում են նաև մետաղաձուլության, անտառարդյունաբերության և այլ ճյուղերի արտադրությունների թափոնները։
2. Ի՞նչ դեր ունի քիմիկան արդյունաբերությունը տնտեսության մեջ:
   Քիմիական արդյունաբերությունը տնտեսության կարևոր և առաջատար ճյուղերից է։ Այն մեզ տալիս է այնպիսի նյութեր, որոնք մենք օգտագործում ենք առօրյա օգտագործման իրերը։ Եթե քիմիական արդյունաբերության ժամանակ չարտադրվեր դեղեր, մարդիկ հիվանդ կլինեին և չէին կարողանա անել իրենց գործերը տնտեսության ուրիշ ճյուղերի մեջ։
3. Ի՞նչ տեղաբաշխման առանձնահատկություններ ունի սննդի արտադրության տեղաբաշխումը:  
   Սննունդը տեղաբաշխված է բոլոր երկրներում, բայց ամեն մի երկիր ունի իր տարբեր որակի և տեսակի ուտելիքներ։ Դա կախված է օրինակ հողից և այլն։ Բոլոր երկրներում չի որ արտադրվում է ամեն ինչ։ Դա կախված է պայմաններից։ Այսինքն սնուդնը շատ մեծ կապեր ունի պայմանների հետ և ամեն երկրում նույն սնունդը չի կարող լինել։ 

Մետաղաձուլություն և մեքենաշինություն

Դասի հղումը

1. Ի՞նչ դեր ունի մետղաձուլությունը ժամանակակից կյանքում և տնտեսության մեջ: 
   Այն ունի շատ կարևոր դեր այն օգնում է տնտեսության և երկրի զարգացմանը:
2. Ի՞նչպիսի փոխադարձ կապեր կան մեքենաշինության և մետաղաձուլության միջև:
   Մետաղաձուլությունը բաժանվում է երկու ենթաճյուղի՝ սև ու գունավոր մետաղաձուլության: Սև ու գունավոր մետաղների հիմնական սպառողը մեքենաշինությունն է, որը առանցքային դեր է խաղում արդյունաբերության մեջ:
3. Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են մեքենաշինության ոլորտում: 
4. Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են Էեկտրաէներգիայի արտադրությամբ: 
5. Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են երկաթաքարի արդյունահանմամբ: 

Վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերություն

Դասի հղումը 

1. Քարտեզի վրա նշել նավթ, գազ և ածուխ արդյունահանող առաջատար երկրները: 
   
2. Ի՞նչ դեր ունի վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերությունը տնտեսության զարգացման գործում:
   Վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերությունը շատ մեծ դեր ունի տնտեսության մեջ քանի որ տնտեսության մեջ օգտագործվում է վառելիք, էներգիա, որը կարող են օգնել տնտեսության զարգացմանը:
   
3. Որո՞նք են վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները: 
   Վառելիք, ջուր, քամի և այլն…:

Արդյունաբերություն

Դասի հղումը 

1. Որո՞նք են արդյունաբերության հին և նոր ճյուղերը:
   Հին ճյուղեր -մետաղաձուլություն, թեթև արդյունաբերությունը:
   Նոր ճյուղեր են էլեկտրաէներգետիկ, մեքենաշինություն, քիմիական արդյունաբերություն:
   Նորագույն ճյուղեր-ռոբոտաշինություն, նանոտեխնելեգիաները և այլն:
2. Նշեք արդյունաբերության այն ճյուղերը, որոնք դուք առաջնային եք համարում:
   Ինձ թվում է արդյունաբերության բոլոր ճուղերը առաջնային են, բայց հին ճուղերը ավելի, քանի որ առանց հին ճուղերի մենք չեին ստեղծի նոր ճյուղեր:
3. Որո՞նք են արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները
   

Ազգային տնտեսություն

1. Որո՞նք են տնտեսության զարգացման նախադրյալները
   
2. Նշեք 5 երկիր որտեղ տնտեսության առաջատար ճյուղը
   ա) գյուղատնտեսությունն է
   Գերմանիա, Ֆրանսիա, ԱՄՆ, Ավստրալիա, Կանադա
   բ) արդյունաբերությունն է
   Ֆրանսիա, Իտալիա, Գերմանիա, ԱՄՆ, Ճապոնիա, 
   գ) սպասարկման ոլորտն է
   Գերմանիա, ԱՄՆ, Ավստրիա, Ֆրանսիա
3. Ի՞նչ ազդեցություն  ունի բնակչության սեռատարիքային կազմը տնտեսության զարգացման վրա: 
   Սեռատարիքային կազմը շատ կարևոր է տնտեսության համար
   
4. Ի՞նչ ազդեցություն ունի երկրի աշխարհագրական դիրքը երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:
   
5. Ի՞նչ ազդեցություն ունեն երկրի բնական պայմաններն ու ռեսուրսները երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:
   
6. Ի՞նչ ազդեցություն ունի հարևան երկրների ազդեցությունը երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ: